Cushman & Wakefield lanceert stemwijzer woningmarkt
AMSTERDAM, 21 oktober 2025 – Geen enkele politieke partij voldoet volledig aan de nieuwe Nota Ruimte en stelt de woningmarkt open voor alle kopersgroepen. Dat blijkt uit een analyse van Cushman & Wakefield die de partijprogramma’s van politieke partijen vergelijkt op ruimtelijke kaders en markttoegang voor beleggers, corporaties en kopers. Met deze stemwijzer wil Cushman & Wakefield inzicht geven in hoe politieke keuzes de woningmarkt tot 2050 vormgeven.
In de aanloop naar de verkiezingen op 29 oktober erkennen politieke partijen het woningtekort als nationale crisis en zeggen allemaal versneld te willen bouwen. Uit de vergelijking van Cushman & Wakefield blijkt echter dat partijen die strikt aansluiten bij de Nota Ruimte vaak beperkingen opleggen aan investeerders, terwijl marktvriendelijke partijen ruimtelijke discipline loslaten. Het resultaat hiervan is een spanningsveld tussen plan en markt, beleid en belegger.
Roel Timmermans, Head of Living bij Cushman & Wakefield Nederland zegt hierover: "Onze analyse laat zien dat geen enkele partij alle doelen verenigt, terwijl de keuzes niet gaan over óf ruimtelijke kaders óf markttoegang. De opgave is zo groot dat beide nodig zijn: vasthouden aan planmatige regie én ruimte geven aan alle kopersgroepen. Alleen een coalitie die bereid is deze belangen te verbinden, kan de bouw van 1,6 miljoen woningen versnellen. Zonder die politieke wil blijven structurele oplossingen een illusie."
Politieke keuzes bepalen de bouwlocatie én wie mag kopen
Langs de breuklijn tussen plan en markt tekent zich ook het klassieke links-rechtsverschil af. Partijen links van het midden sluiten inhoudelijk goed aan op de Nota Ruimte, met nadruk op verdichting, duurzaamheid en regie. Tegelijkertijd leggen zij zulke stevige voorwaarden op aan kopers en investeerders dat de uitvoerbaarheid van hun plannen onder druk komt te staan.
Rechts van het midden is de toon juist marktvriendelijker: er is meer ruimte voor particuliere en institutionele beleggers, minder regulering en fiscale stimulansen voor koopwoningen. Maar de ruimtelijke discipline is losser, waardoor het risico ontstaat dat woningen niet gebouwd worden op de plekken waar Nederland ze het hardst nodig heeft.
Deze tegenstelling maakt de verkiezingen van 29 oktober tot een cruciaal moment voor de woningmarkt. Kiezers stemmen niet alleen over hoeveel er gebouwd moet worden, maar vooral over waar en voor wie. De analyse van Cushman & Wakefield laat zien dat politieke keuzes directe gevolgen hebben voor de locatie, het tempo en de toegankelijkheid van woningbouw tot 2050.
“Op 29 oktober kunnen de kiezers niet stemmen op een partij die én volledig voldoet aan de ruimtelijke eisen van de Nota Ruimte én de woningmarkt volledig openstelt voor alle kopersgroepen,” zegt Timmermans. “Die combinatie ontbreekt in elk verkiezingsprogramma. Daarmee wordt de stem op een politieke partij ook een keuze tussen regie en ruimte en tussen planmatigheid en marktwerking. Voor veel kiezers is dat een lastige, zo niet onmogelijke keuze. Wie wil bouwen op de juiste plek én toegang voor iedereen, zal moeten hopen op een coalitie die bereid en in staat is beide belangen te verbinden.”
Methodologie
De toetsing is gebaseerd op de nieuwe Nota Ruimte, het beleidskader dat vastlegt waar, wat en hoe gebouwd mag worden. Dit nationale ruimtelijke kader bepaalt de richting van woningbouw tot 2050 en koppelt deze aan energie, infrastructuur, water en natuur.
De verkiezingsprogramma’s zijn getoetst op hun mate van ‘compliance’ met de Nota Ruimte aan de hand van de volgende kernpunten:
- Concentratie van woningbouw bij stationslocaties en binnenstedelijke verdichting.
- Meervoudig ruimtegebruik: combineren van wonen, werken, energie en natuur.
- Energie-infrastructuur: ruimte reserveren voor netverzwaring en duurzame opwek.
- Water- en bodembeleid: bouwen op veilige locaties, klimaatadaptatie.
- Beperk ruimteclaims door slimme integratie van landbouw, defensie en industrie.
Daarnaast is gekeken naar de mate van marktvrijheid per kopersgroep: particuliere en institutionele beleggers, corporaties en eigenaar-gebruikers. De uitkomsten zijn visueel weergegeven in een kleurentabel, waarbij donkergroen staat voor volledige toegang en donkerrood voor uitgesloten kopersgroepen.
